دویچه وله: «نورعلی تابنده، درویشی که مدافع آزادی‌های مدنی بود»
نورعلی تابنده، قطب دراویش گنابادی که پیش از ظهر روز سه‌شنبه در سن ۹۲ سالگی درگذشت، در شرایط بسیار سختی که جمهوری اسلامی برای دگراندیشان پدید آورده بود، الگوی مبارزه مسالمت‌آمیز و متمدنانه بود.
نورعلی تابنده ۲۱ مهرماه ۱۳۰۶ در شهر بیدخت گناباد به دنیا آمد. او در سال ۱۳۲۷ موفق به اخذ مدرک لیسانس حقوق از دانشگاه تهران شد و برای ادامه تحصیل در این رشته به فرانسه رفت و دکترای حقوق را از دانشگاه سوربن دریافت کرد.
نیاکان تابنده همه از مشایخ نامدار فرقه نعمت‌اللهی بودند. این فرقه درویشی با وجود پایبندی به معتقدات تشیع، بر مرحمت الهی، تساهل دینی و مداراجویی با مخالفان تأکید دارد و تشیعی همراه با رأفت و الفت و جوانمردی را عرضه می‌کند.
باورهای دراویش گنابادی ادامه عرفان و تصوف در تاریخ ایران است و دراویش نعمت‌اللهی در دوران معاصر از معروف‌ترین سلسله‌های عارفانه است. نوع‌دوستی، محبت و خدمت به مردم بدون توجه به مذهب و ملیت در کنار کار و تلاش در راه صلح و برابری و برادری از خصال برجسته دراویش نعمت‌اللهی است.
پدربزرگ تابنده ملا سلطان‌محمد گنابادی، مرشد یا قطب وقت سلسله نعمت‌اللهی سلطان علیشاهی بود که در گناباد ریشه‌ای کهن دارد. بعدها دراویش “نعمت‌اللهی” به نام موطن او یعنی “گنابادی” مشهور شدند. خود نورعلی تابنده از سال ۱۳۷۱ پیشوای معنوی یا قطب دراویش گنابادی است.
دکتر تابنده به همراه نارضایتی عمومی از نظام پادشاهی، دل در گرو انقلاب مردمی ۱۳۵۷ داشت و از اعضای “جمعیت دفاع از آزادی و حاکمیت ملت ایران” بود که بیشتر اعضای آن را چهره‌های نزدیک به نهضت آزادی ایران تشکیل می‌دادند.
پس از پیروزی انقلاب دکتر تابنده که به پارسایی و پاکدامنی شهره بود در دولت موقت مهندس مهدی بازرگان معاون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شد و یک چند مدیریت سازمان حج و زیارت و معاونت وزارت دادگستری را به عهده گرفت. او نیز مانند بسیاری از چهره‌های موجه و خوشنام از همراهی با زمامداران “مسلمان” باز ماند و به زودی مشمول “پاکسازی” شد و از خدمت به مردم و میهن خود باز ماند.
قربانیان انحصارطلبی حاکمیت
دراویش گنابادی زیر فشار روزافزون زندگی کرده و از تعدیات آشکار و پنهان از ستم و آزار حاکمان انحصارطلب رنج برده‌اند. آنها به ویژه دو بار قربانی تهاجمی بهیمی شدند: بار اول در بهمن ۱۳۸۵ و در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد بود که حسینیه آنها در قم تخریب و ویران شد. آنها در این حسینیه که توسط “پیر طریقت” دراویش، یعنى غلامحسین شریعت ساخته شده بود، به نیایش و عبادت مى‌پرداختند.
گفته می‌شود که حمله به حسینه شریعت و تخریب آن به تحریک ملایان خشک‌اندیشی مانند مصباح یزدی و مکارم شیرازی صورت گرفت که به دستاویز دفاع از “شریعت” و ولایت، با عرفان و طریقت دشمنی می‌ورزند.
واکنش دکتر تابنده به این تعدیات ستمگرانه همواره توصیه صبر و بردباری بود و پرهیز از خشونت و پرخاشجویی.
دومین تلاطم در زندگی دراویش گنابادی که بسیار وخیم‌تر بود، در بهمن‌ماه ۱۳۹۶ رخ داد که به سرکوب خونین و بازداشت و محاکمه و حبس شمار زیادی از دراویش منجر شد. این حادثه در پی انتشار خبر دستگیری دکتر نورعلی تابنده و همچنین ایجاد ایست بازرسی در منطقه محل سکونت او در خیابان پاسداران تهران به وجود آمد.
صدها نفر از دروایش در اطراف محل سکونت آقای تابنده تجمع کردند که درگیری میان آنها و نیروهای انتظامی منجر شد. در این تجمع سه نفر از نفرات پلیس کشته شدند و حدود ۳۰۰ نفر از دراویش نیز بازداشت شدند. تعداد زیادی از دراویش با احکام سنگین همچنان در زندان به‌سر می‌برند و تعدادی از آنها در روزهای اخیر اعتصاب غذا کرده‌اند.