قسمت یازدهم بخش دوم؛ «نماز و اسرار یوگا»
یک راهب در معبد ایلامى در حال بجاآوردن مراسم قربانى دربرابر آتش و آتشدان وزیرچتر ملکوت.
همانگونه که تصریح شد قربانی مفهوم اصلی تعلیمات ودایی است ولی باگذشت زمان، زنگار خرافه آهسته آهسته موجب دور شدن آئین قربانی از هدف اصلی خود شد.
هدف اصلی از “قربانی” بذل توجه به مبداء بود چراکه تکرار موجب عادت و عادت آفت توجه است.
یعنی کاری که مرتب به یک شیوه تکرار شود به عادت بدل می شود و عادت یعنی انجام کاری بدون بذل”توجه” به آن.
“توجه کردن” محور اصلی در تمامی آئین ها بلکه اعمال بشری است.
اگر نیک بنگریم احترام ، تقدس و عشق همگی مراتب طولی و مراحل مختلف توجه کردن می باشند.
“عشق” حد اعلای توجه و “عادت ” حضیض بی توجهی است.
اگر “توجه” اندکی بیشتر شود احترام و از آن بیشترش تقدیس خواهد بود و نهایتاً تمرکز و اگر این تمرکز قلبی باشد به عشق منجر میشود و عشق را البته نهایتی نیست.
از این منظر ، ایرانیان و -قطعاً- هندیان ، اجراء مراسم قربانی را “نماز” می نامیده اند و بی جهت نیست که پس از هجوم تازیان و غلبه آنان بر ایران، واژۀ “صلوه”هرگز نتوانست جایی در فرهنگ واژگان ایرانزمین برای خود بیابد.
ایرانیان دریافته بودند که اصل اقامه نماز و عبادت در شرایع مختلف اختصاص دادن بخشى اززمان و عمر و انرژى به مبداء غیبی و منصرف شدن از امور مادی است.
به عبارتی فدا کردن و قربانى ساختن توجه از مادیات و پرداختن به معنویات به قصد تقرب به مبداء است.
در مکتب یوگا مراسم قربانی بطور کامل “باطنی” شد و مفهوم یا بعبارت دقیقتر “مصداق” معبد از یک محل فیزیکی به “بدن” انسان منتقل گشت.
انسان دیگر برای انجام مراسم قربانی نیاز به چینش اشیاء و بازسازی مراتب هستی نداشت.
این بازسازی با انجام “آسانا” های مختلف و تبدیل”تن” به معبد همیشگى “روان” تحقق یافت:
در خانهء آب و گل، بی‌توست خراب این دل
یا خانه درآ ، جانا! یا خانه بپردازم
از زاویۀ جدیدی که یوگا ارائه داد فرد باید عزیزترین دارایی اش یعنی “دم” را در معبد تن و در مهراب / محراب سینه قربانی کند.
این مفهوم در قرآن مجید نیز مذکور است:
لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ
به نیکی دست نمی یابید مگر آنکه از بهترین آنچه که دارید بخشش کنید
سوره آل عمران آیۀ ۹۲
شاگرد در آموزه های یوگا از “بابا و سادو”/ مربى خود میآموزد که چرخه “دم-بازدم” بدون “توجه” به مبداء غلفت و بیهودگی است.
در یک زندگی عادی ، معمولاً تنفس انسان عملی غیر ارادی و از روی عادت و همراه با بی توجهی است.
اما در یوگا شاگرد با انجام ممارستهایی که بابا/ مربی بر حسب متقضیات به او میآموزد آهسته آهسته با تمرین تکنیک حبس نفس و توجه بدرون، فرا میگیرد که بی یاد مبدأ دمی را به درون نفرستد و بازدمی را برنیاورد.
چون هر دَمى که فرومیرود مُمدّ حیات است و چون برمی آید مُفرّحِ ذات. پس درهرنَفَسى دو نعمت موجوداست و بر هرنعمتى شکرى – وتوجهى- واجب.
این البته هدف نهایی از انجام مراسم قربانی بود. لذا در مکتب یوگا مفهوم قربانی به مفهوم مراقبه ارتقاء یافت.
محتوای مکتب یوگا آنچنان مورد توجه قرار گرفت که تقریبا تمامی نحله های ودایی از این آموزشها در آئین خود بهره ها بردند.
اما قربانی کردن “دم” در یوگا صرفا ممارستی بود برای انجام بزرگترین قربانی که در نوشتار بعدی به آن خواهیم پرداخت.
مقاله ای بقلم یحیی خوشمرام
از همین نویسنده بیشتر بخوانیم :
نماز و اسرار «یوگا»؛ بقلم یحیی خوشمرام
بخش چهارم ؛ «نماز و اسرار یوگا»
بخش پنجم – قسمت اول ؛ «نماز و اسرار یوگا»
بخش پنجم – قسمت دوم ؛ «نماز و اسرار یوگا»
بخش پنجم – قسمت سوم ؛ «نماز و اسرار یوگا»
قسمت هفتم بخش اول ؛ «نماز و اسرار یوگا»
قسمت هفتم بخش دوم ؛ «نماز و اسرار یوگا»