بخش نخست؛ جلسه محاکمهء «مانی پور فاتک»

گفتاری از متن کتاب «مرزبان نامه»

هو
١٢١

مناظره دیو گاوپای و دانای دینی

روز دیگر که سلاله صبحِ بام از مشیمهٔ ظلام به درآید و به کُلاله شام از بناگوش سحرِ تمام باز افتاد٬ گاوپای با خیل شیاطین به حوالی آن موضع فرود آمد و به جماهیر خلق از دیو و پری و آدمی در یک مجمع مجتمع شدند و مواثیق عهود بر آن اجماع کردند که اگر دینی در این مناظره از عهده سؤالات گاوپای بیرون آید و جواب او بتواند گفت٫ دیوان معمورهٔ عالم بازگذارند و مساکن و اماکن در غایرات زمین سازند و به مغاکها و مغارات متوطن شوند و از مواصلت و مخالطت با آدمیان دور باشند٬ و اگر از دیو محجوج و مرجوع آید او را هلاک کنند.
بر این قرار بنشستند و مسائله آغاز نهادند.
ودیو گفت: جهان بر چند قسم است و کردگار جهان چند؟
دینی گفت: جهان بر سه قسم است؛ یکی مفردات عناصر و مرکبات٬ که از اجزإ آن حاصل می آید و آن از حرکات نیاساید و بر یک حال نپاید و تَبَدّل و تَغَیُّر حالً فَحالاً از لوازم آن است.
دوم٫ اَجرامِ علویِ سماوی که بعضی از آن دائم بوجهی متحرک باشند. چون ثباوت و سیارات و کواکب که به سعود و حبوط و شرف و وبال و رجوع و استقامت و اوج و حضیض و احتراق و انصراف و اجتماع و استقلال و اِلَی غَیْرِ ذَلِکَ مِنْ عَوَارِضٍ الْحَالَاتِ موسوم اند و ببَط و سرعت سیر تأثیر به سعادت نحوست منسوب و بوجهی نامتحرک که هر یک را در دایره فلک البروج و چه در دیگر دوایر افلاک که محاطِ آنست مرکوز نهند.
چونانک گوئی نگین های زرنگارند در این حلقه پیروزه نشانیده و فلکِ اعظم٫ محیط و متشبّت به جمله فلکها تا به طبیعتی که به آن مجبول است از بخشنده فاطرالسَّمَوات می گردد. و همه را به حرکت قسری در تجاریفِ خویش گردِ این کرهٔ اغبر می گرداند و دیگران در مرکز خویش ثابت و ساکن.
سیوم٫ عالم عقول و نفوس افلاک که جوهر ایشان از بساطت و ترکیب بَری باشد و از نسبت سکون و حرکت عَری و از نقص حدثان و از تغیر زمان و مکان لباس فطرت به سر چشمه قدس و تهارت شسته و پیشکاریِ بارگاه عِلّییّن یافته٬ فَالْمُقَسِّمَاتِ اَمْرا. و کردگار یکیست که مبدع کائنات است و ذات او از آنک او را در ابداع و ایجاد موجودات شریکی به کار آید تَعَالَی عَمَّا یَقُولُ الظَّالِمُونَ عُلُوِّاکَبیرا.

منتشرشده توسط : مهراد جم