پیش درآمدی بر«تحلیل و بررسی کتاب چله نور » از مجموعه فرهنگی فصلنامه عرفان ایران
متنی که ذیلا به نظر خوانندگان ارجمند میرسد تحلیل و بررسی کتابی است به نام “چله نور” به روایت صوفی، که چاپ اول آن در سال ۱۳۶۹ خورشیدی در لندن عرضه گردید .
چاپ دوم این کتاب نیز، در سال ۱٣۷۲ خورشیدی روانه بازار نشر شده و در اوائل دهه هفتاد شمسی در انگلستان/ لندن و سپس سایر شهرهای مهم کشورهای اروپایی و نیز در استرالیا و ایالات متحده آمریکا و کانادا و بویژه در بعضی از کشورهای قاره آفریقا انتشار وسیع یافت.
ناشر از خود با عنوان “انتشارات خانقاه نعمت اللهی” یاد میکرد و از همین مرکز انتشاراتی، نشریه ای نیز با نام “فصلنامه صوفی” بطور منظم به مدت بیست سال ابتدا فقط به زبان فارسی و تدریجا به بسیاری از زبانهای دیگر زنده دنیا منتشر و توزیع مینمود.
نخستین شماره از فصلنامه صوفی که در سال ۱٣۶۷ انتشار یافت با معرفی این نشریه در روزنامه “کیهان لندن” مرحوم مصباح زاده همراه بود.
هفتادو ششمین و درحقیقت آخرین شماره آن نیز در سال ۱٣۸۷ به چاپ سپرده شد.
نشریه صوفی به فعالیتهای فرهنگی مرحوم آقای دکترمحمدجوادنوربخش کرمانی (متولد ۱۹ آذر ۱۳۰۵ در کرمان/ ایران و متوفی به ۱۹ مهرماه ۱۳۸۷ در بَمبَری آکسفورد/ انگلستان) پوشش میداد.
در شماره پنجم نشریه “صوفی” مقاله ای زیرعنوان “تحلیل تاریخی” درج گردید که در آن نویسنده -که از اعضای هیئت تحریریه نشریه “صوفی” معرفی میشد – از آقای دکترمحمدجوادنوربخش به عنوان “پیرطریقت نعمت اللهی” یاد کرده و از “برادران گنابادی” خواسته بود که عموما با ایشان بیعت فقری بنمایند و دست از تفرقه بردارند!
مقالهء مزبور مندرج در “فصلنامه صوفی” ، کوتاه مدتی بعد از انتشار، در “فصلنامه عرفان ایران” -که به مدیرمسئولی آقای دکترسیدمصطفی آزمایش در فرانسه انتشار می یافت – مورد نقد و بررسی قرارگرفت.
آقای دکتر سیدمصطفی آزمایش با تدوین مقاله ای زیر عنوان “تحلیل تاریخی یا تحریف تاریخ” با استناد به مدارک مکتوب و مستندات تاریخی در مقام پاسخگویی برآمده و به این ترتیب بحثی طولانی میان هیئت تحریریه فصلنامه صوفی در لندن و هیات تحریریه فصلنامه عرفان ایران در پاریس پدیدار شد که در نهایت به انتشار کتابی زیر عنوان “تاملاتی تاریخی برتحولات سلسله نعمت اللهیه در دو سده اخیر” به قلم آقای دکترسیدمصطفی آزمایش انجامید.
در اثنای تبادل نظر میان نظریه پردازان ” فصلنامه صوفی” و “فصلنامه عرفان ایران” آقای علی اصغرمظهری از اعضای محترم هیات تحریریه نشریه “صوفی” با درج مقاله ای متذکر این نکته شد که سندی که حاج آقامحمدشیرازی با استناد به آن خود را احقّ در جانشینی مرحوم آقای نایب الصدر شیرازی (جناب رحمت علی شاه) معرفی میکرده به دستخط و امضای نایب الصدر نبوده و به قلم فرد دیگری (احتمالا منصورعلی یکی از فرزندان مرحوم نایب الصدر) تدوین یافته بوده است.
به این ترتیب این مبحث طولانی در این نقطه به انجام رسید.
تا آن که دو سه سال بعد انتشارات متعلق به آقای دکتر نوربخش اقدام به انتشار کتاب “چله نور” کرده و نکات ظریف و تکمیلی دیگری را در همین زمینه و برای نخستین بار انتشار داد که ثابت میکرد که خود این بزرگوار (جناب آقای دکترمحمدجوادنوربخش) نیز اصولا دستخط و فرمان و دستورکتبی یا شفاهی از مرحوم جناب آقای ذوالریاستین – مونسعلیشاه- در امر جانشنینی نداشته اند و به علت علاقه مفرط شخصی به تصوف و عرفان، مکتبی را توسط خودشان و بنا به اظهارات خودشان در پاسخ به نیازهای انسان در دنیای مدرن و در عصر مدرنیته از اساس توسط خودشان پایه گذاشته بودند.
با توجه به تمام اهمیتی که “کتاب چله نور” داشت آقای دکترسیدمصطفی آزمایش اقدام به بررسی ابعاد فصول این کتاب کرد تا آن را در قالب یک مقاله پژوهشی در “فصلنامه عرفان ایران” دوره جدید انتشار دهد.
این مقاله پس از تحریر، در سال ۱٣۷۸ و در اثنای سفر دوم جناب آقای دکترنورعلی تابنده (مجذوبعلیشاه قطب جلیل القدر سلسله نعمت اللهی گنابادی) به صفحات خارج از کشور، در ایام توقف ایشان در شهر پاریس به نظر ایشان رسانده شد، و ایشان به اصلاح و تصحیح متن این مقاله با دقت و توجه بیمانندی اقدام فرموده و سطر به سطر متن را مورد نظر قرار داده و حذف و حک و اصلاح نموده و هرجا لازم به تغییر نحوه نگارش بود، یادداشت و سفارش فرمودند.
متن ویراستاری شده دستنویس این مقاله – توسط عرفان شناس گرامی آقای دکتر شهرام پازوکی- همراه با تصحیحات حضرت مجذوبعلیشاه بطور کامل موجود است و یکی دو صفحه آن به صورت گراور در این وجیزه انتشار مییابد.
فصلنامه “عرفان ایران” که از سال ۱٣۶۹ شمسی در قطع “آ-۴” در شهر پاریس منتشر میشد از اواخر سال ۱٣۷۹ و پس از انتشار چهار شماره از دوره جدید آن در قطع رقعی در پاریس/ فرانسه به درخواست گروهی از پژوهندگان و عرفان شناسان ساکن ایران در اختیار آنان قرارگرفت تا به همت مسئولان “انتشارات حقیقت” با کیفیت بهتر و حرفه ای تر با لحاظ کردن ضرورتهای فنی و تکنیکی در تهران صفحه بندی، شده و اجازه چاپ و انتشار با مجوز رسمی از مقامات مسئول دریافت دارد.
با این همه این فصلنامه – که تنها نشریه فارسی زبان تخصصی در زمینه تصوف و عرفان اسلامی به شمار میرفت و مورد توجه اسلامشناسان و علاقمندان به معرفت و حکمت متعالیه قرار داشت- دوران پرفراز و نشیبی را پیمود و چندبار انتشار آن دچار وقفه شد.
بالاخره پس از مدتی تعطیلی در اواخر دولت دهم، در اوائل روی کار آمدن دولت یازدهم مُمَیِّزان وزارتهای مربوطه در کار چاپ و نشر (اطلاعات و ارشاد و…) ادامه انتشار “فصلنامه عرفان ایران” را مشروط به حذف نام آقای دکترسیدمصطفی آزمایش به عنوان مدیرمسئول این نشریه نمودند و قرار بر این شد که فصلنامه عرفان زیر نظر هیات تحریریه تالیف و تدوین و منتشر گردد.
با این حال پس از وقوع حوادث فاجعه بار که هموطنان ایرانی و مردم جهان در شب اول اسفندماه ۱٣۹۶ در محله گلستان هفتم تهران شاهد آن بودند، انتشار این فصلنامه در داخل کشور به طور کامل موقوف گردید و انتشارات حقیقت نیز که این فصلنامه را در ایران نشر میداد تعطیل شد.
اکنون نظر به اهمیت تاریخی متن فوق الذکر، سایت تخصصی “اینفو صوفی ” اقدام به انتشار تدریجی آن در فضای سایبری مینماید، با امید به آن که هرچه زودتر شاهد فصل جدیدی از فعالیتهای فرهنگی فصلنامه عرفان ایران در خارج از ایران به مدیریت مسئولی آقای دکترسیدمصطفی آزمایش باشیم.