سیدموسی دیباج : آرای فردید به درستی شناخته نشده است

«سید موسی دیباج» از شاگردان مرحوم فردید در این مراسم در سخنانی گفت: من علاوه بر سابقه شاگردی ایشان، سابقه دوستی با مرحوم فردید را داشتم و اینکه علاقه مند به هرمنوتیک شدم به این دلیل بود که ایشان علاقه به هرمنوتیک داشت. او همچنین توجه ما را به فیلسوفان بزرگ همچون هایدگر جلب کرد. آرام آرام از هایدگر به هرمونوتیک تمایل پیدا کردم و آنچه که برای من مهم بود باعث شد که مفردات فردیدی را بنویسم. در واقع می خواستم از این طریق به استاد خود ادای دین کنم و آنچه ایشان مطرح کرده بود را به نظم تدوین کنم تا دیگران هم بتوانند از آن استفاده کنند.

استاد فلسفه دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه من فردیدی نیستم، اظهار کرد: مرحوم فردید بزرگتر از آن است که بتوان با معرفی و مراسم یادبود در این موسسه به بزرگی او پی برد. فردید بسیار در ساختن تفکر بسیاری از کسانی که در کنار او نام برده می شوند، سهیم است و در اندیشه ایرانی، آرایی را مطرح کرد که امروز تأثیرگذاری اش بر اندیشه زنده سیاسی ایران، موثر است. من عقیده ام این است که هنوز آرای فردید به درستی شناخته نشده است. اندیشه فردید در اندیشه سیاسی کنونی محدود به هرمونوتیک واندیشه خاص نیست و نمی توان گفت که او هرمنوتیک را آن چنان که مدارس معروف جهان درس می دهند، شناخته است.

وی افزود: چندین بار از ایشان خواستم که بگوید اصطلاح «دازاین» به چه معناست. اکنون مترجمان مهم در فلسفه هایدگری، متوجه شده اند این اصطلاح را نتوانسته اند به درستی ترجمه کنند پس درست است که ترجمه نشود و یا بگوییم وجود انسانی. مرحوم فردید به نحو تخصصی همچون یک دانشجوی فلسفه میل داشت در جزئیات وارد شود. ما فردید را چون بیش از دیگران به هایدگر آشنا بود، فردید نمی دانیم. فردید برای خود و آنچه می اندیشید دارای اهمیت است. ما از فردید نمی‌خواهیم که هرمنوتیکی که مسیحی و کلاسیک است را به ما تعلیم دهد، اهمیت فردید برای چیزی دیگری است. اهمیت او در این است که در واژگان بسیار صاحب نظر بود، اما هرمنوتیک او بر اتیمولوژی او غلبه داشت.

دیباج در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه مرحوم فردید در سیاست موثر بود، تصریح کرد: فردید جهاد بزرگی در ایران داشت و در ساختن کشوری که اکنون وجود دارد، نقش ایفا کرد. فردید را باید در مقایسه با امام خمینی(ره) بررسی کرد و اینهاست که بسیار اهمیت دارد. امام فرمانده توده های مردمی است و فردید طرح انداز توده های دور دست است و می تواند نظریه پردازان جمهوری اسلامی را جهت دهی کند. بزرگی مرحوم فردید در این است که اندیشه او اکنون، موجود است.

نظرات طرح شده در این یادداشت الزاماً بازتاب دیدگاه اینفوصوفی نیست.