متن نوشتاری شرح و تفسیر آیاتی از سورۀ مبارکۀ رعد

هو

۱۲۱

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

المر تِلْکَ آیَاتُ الْکِتَابِ وَالَّذِی أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ الْحَقُّ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یُؤْمِنُونَ ﴿۱﴾

اللَّهُ الَّذِی رَفَعَ السَّمَاوَاتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ کُلٌّ یَجْرِی لِأَجَلٍ مُسَمًّى یُدَبِّرُ الْأَمْرَ یُفَصِّلُ الْآیَاتِ لَعَلَّکُمْ بِلِقَاءِ رَبِّکُمْ تُوقِنُونَ ﴿۲﴾

وَهُوَ الَّذِی مَدَّ الْأَرْضَ وَجَعَلَ فِیهَا رَوَاسِیَ وَأَنْهَارًا وَمِنْ کُلِّ الثَّمَرَاتِ جَعَلَ فِیهَا زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ یُغْشِی اللَّیْلَ النَّهَارَ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ﴿۳﴾

وَفِی الْأَرْضِ قِطَعٌ مُتَجَاوِرَاتٌ وَجَنَّاتٌ مِنْ أَعْنَابٍ وَزَرْعٌ وَنَخِیلٌ صِنْوَانٌ وَغَیْرُ صِنْوَانٍ یُسْقَى بِمَاءٍ وَاحِدٍ وَنُفَضِّلُ بَعْضَهَا عَلَى بَعْضٍ فِی الْأُکُلِ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ ﴿۴﴾

وَإِنْ تَعْجَبْ فَعَجَبٌ قَوْلُهُمْ أَإِذَا کُنَّا تُرَابًا أَإِنَّا لَفِی خَلْقٍ جَدِیدٍ أُولَئِکَ الَّذِینَ کَفَرُوا بِرَبِّهِمْ وَأُولَئِکَ الْأَغْلَالُ فِی أَعْنَاقِهِمْ وَأُولَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ﴿۵﴾

وَیَسْتَعْجِلُونَکَ بِالسَّیِّئَهِ قَبْلَ الْحَسَنَهِ وَقَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمُ الْمَثُلَاتُ وَإِنَّ رَبَّکَ لَذُو مَغْفِرَهٍ لِلنَّاسِ عَلَى ظُلْمِهِمْ وَإِنَّ رَبَّکَ لَشَدِیدُ الْعِقَابِ ﴿۶﴾

وَیَقُولُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَوْلَا أُنْزِلَ عَلَیْهِ آیَهٌ مِنْ رَبِّهِ إِنَّمَا أَنْتَ مُنْذِرٌ وَلِکُلِّ قَوْمٍ هَادٍ ﴿۷﴾

اللَّهُ یَعْلَمُ مَا تَحْمِلُ کُلُّ أُنْثَى وَمَا تَغِیضُ الْأَرْحَامُ وَمَا تَزْدَادُ وَکُلُّ شَیْءٍ عِنْدَهُ بِمِقْدَارٍ ﴿۸﴾

عَالِمُ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَهِ الْکَبِیرُ الْمُتَعَالِ ﴿۹﴾

سَوَاءٌ مِنْکُمْ مَنْ أَسَرَّ الْقَوْلَ وَمَنْ جَهَرَ بِهِ وَمَنْ هُوَ مُسْتَخْفٍ بِاللَّیْلِ وَسَارِبٌ بِالنَّهَارِ ﴿۱۰﴾

لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ یَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ وَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوءًا فَلَا مَرَدَّ لَهُ وَمَا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَالٍ ﴿۱۱﴾

هُوَ الَّذِی یُرِیکُمُ الْبَرْقَ خَوْفًا وَطَمَعًا وَیُنْشِئُ السَّحَابَ الثِّقَالَ ﴿۱۲﴾

وَیُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَالْمَلَائِکَهُ مِنْ خِیفَتِهِ وَیُرْسِلُ الصَّوَاعِقَ فَیُصِیبُ بِهَا مَنْ یَشَاءُ وَهُمْ یُجَادِلُونَ فِی اللَّهِ وَهُوَ شَدِیدُ الْمِحَالِ ﴿۱۳﴾

لَهُ دَعْوَهُ الْحَقِّ وَالَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لَا یَسْتَجِیبُونَ لَهُمْ بِشَیْءٍ إِلَّا کَبَاسِطِ کَفَّیْهِ إِلَى الْمَاءِ لِیَبْلُغَ فَاهُ وَمَا هُوَ بِبَالِغِهِ وَمَا دُعَاءُ الْکَافِرِینَ إِلَّا فِی ضَلَالٍ ﴿۱۴﴾

وَلِلَّهِ یَسْجُدُ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ طَوْعًا وَکَرْهًا وَظِلَالُهُمْ بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ ﴿۱۵﴾

قُلْ مَنْ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ قُلِ اللَّهُ قُلْ أَفَاتَّخَذْتُمْ مِنْ دُونِهِ أَوْلِیَاءَ لَا یَمْلِکُونَ لِأَنْفُسِهِمْ نَفْعًا وَلَا ضَرًّا قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الْأَعْمَى وَالْبَصِیرُ أَمْ هَلْ تَسْتَوِی الظُّلُمَاتُ وَالنُّورُ أَمْ جَعَلُوا لِلَّهِ شُرَکَاءَ خَلَقُوا کَخَلْقِهِ فَتَشَابَهَ الْخَلْقُ عَلَیْهِمْ قُلِ اللَّهُ خَالِقُ کُلِّ شَیْءٍ وَهُوَ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ ﴿۱۶﴾

أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَسَالَتْ أَوْدِیَهٌ بِقَدَرِهَا فَاحْتَمَلَ السَّیْلُ زَبَدًا رَابِیًا وَمِمَّا یُوقِدُونَ عَلَیْهِ فِی النَّارِ ابْتِغَاءَ حِلْیَهٍ أَوْ مَتَاعٍ زَبَدٌ مِثْلُهُ کَذَلِکَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَالْبَاطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَیَذْهَبُ جُفَاءً وَأَمَّا مَا یَنْفَعُ النَّاسَ فَیَمْکُثُ فِی الْأَرْضِ کَذَلِکَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ ﴿۱۷﴾

لِلَّذِینَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمُ الْحُسْنَى وَالَّذِینَ لَمْ یَسْتَجِیبُوا لَهُ لَوْ أَنَّ لَهُمْ مَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا وَمِثْلَهُ مَعَهُ لَافْتَدَوْا بِهِ أُولَئِکَ لَهُمْ سُوءُ الْحِسَابِ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمِهَادُ ﴿۱۸﴾

أَفَمَنْ یَعْلَمُ أَنَّمَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ الْحَقُّ کَمَنْ هُوَ أَعْمَى إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ ﴿۱۹﴾

الَّذِینَ یُوفُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَلَا یَنْقُضُونَ الْمِیثَاقَ ﴿۲۰﴾

وَالَّذِینَ یَصِلُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَیَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَیَخَافُونَ سُوءَ الْحِسَابِ ﴿۲۱﴾

وَالَّذِینَ صَبَرُوا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاهَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِیَهً وَیَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَهِ السَّیِّئَهَ أُولَئِکَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ ﴿۲۲﴾

جَنَّاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَهَا وَمَنْ صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّیَّاتِهِمْ وَالْمَلَائِکَهُ یَدْخُلُونَ عَلَیْهِمْ مِنْ کُلِّ بَابٍ ﴿۲۳﴾

سَلَامٌ عَلَیْکُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ ﴿۲۴﴾

وَالَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَیَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَیُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولَئِکَ لَهُمُ اللَّعْنَهُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ ﴿۲۵﴾

اللَّهُ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشَاءُ وَیَقْدِرُ وَفَرِحُوا بِالْحَیَاهِ الدُّنْیَا وَمَا الْحَیَاهُ الدُّنْیَا فِی الْآخِرَهِ إِلَّا مَتَاعٌ ﴿۲۶﴾

وَیَقُولُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَوْلَا أُنْزِلَ عَلَیْهِ آیَهٌ مِنْ رَبِّهِ قُلْ إِنَّ اللَّهَ یُضِلُّ مَنْ یَشَاءُ وَیَهْدِی إِلَیْهِ مَنْ أَنَابَ ﴿۲۷﴾

الَّذِینَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ﴿۲۸﴾

الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ طُوبَى لَهُمْ وَحُسْنُ مَآبٍ ﴿۲۹﴾

کَذَلِکَ أَرْسَلْنَاکَ فِی أُمَّهٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهَا أُمَمٌ لِتَتْلُوَ عَلَیْهِمُ الَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ وَهُمْ یَکْفُرُونَ بِالرَّحْمَنِ قُلْ هُوَ رَبِّی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَإِلَیْهِ مَتَابِ ﴿۳۰﴾

وَلَوْ أَنَّ قُرْآنًا سُیِّرَتْ بِهِ الْجِبَالُ أَوْ قُطِّعَتْ بِهِ الْأَرْضُ أَوْ کُلِّمَ بِهِ الْمَوْتَى بَلْ لِلَّهِ الْأَمْرُ جَمِیعًا أَفَلَمْ یَیْأَسِ الَّذِینَ آمَنُوا أَنْ لَوْ یَشَاءُ اللَّهُ لَهَدَى النَّاسَ جَمِیعًا وَلَا یَزَالُ الَّذِینَ کَفَرُوا تُصِیبُهُمْ بِمَا صَنَعُوا قَارِعَهٌ أَوْ تَحُلُّ قَرِیبًا مِنْ دَارِهِمْ حَتَّى یَأْتِیَ وَعْدُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لَا یُخْلِفُ الْمِیعَادَ ﴿۳۱﴾

وَلَقَدِ اسْتُهْزِئَ بِرُسُلٍ مِنْ قَبْلِکَ فَأَمْلَیْتُ لِلَّذِینَ کَفَرُوا ثُمَّ أَخَذْتُهُمْ فَکَیْفَ کَانَ عِقَابِ ﴿۳۲﴾

أَفَمَنْ هُوَ قَائِمٌ عَلَى کُلِّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ وَجَعَلُوا لِلَّهِ شُرَکَاءَ قُلْ سَمُّوهُمْ أَمْ تُنَبِّئُونَهُ بِمَا لَا یَعْلَمُ فِی الْأَرْضِ أَمْ بِظَاهِرٍ مِنَ الْقَوْلِ بَلْ زُیِّنَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مَکْرُهُمْ وَصُدُّوا عَنِ السَّبِیلِ وَمَنْ یُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ﴿۳۳﴾

لَهُمْ عَذَابٌ فِی الْحَیَاهِ الدُّنْیَا وَلَعَذَابُ الْآخِرَهِ أَشَقُّ وَمَا لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَاقٍ﴿۳۴﴾

مَثَلُ الْجَنَّهِ الَّتِی وُعِدَ الْمُتَّقُونَ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ أُکُلُهَا دَائِمٌ وَظِلُّهَا تِلْکَ عُقْبَى الَّذِینَ اتَّقَوْا وَعُقْبَى الْکَافِرِینَ النَّارُ ﴿۳۵﴾

وَالَّذِینَ آتَیْنَاهُمُ الْکِتَابَ یَفْرَحُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَمِنَ الْأَحْزَابِ مَنْ یُنْکِرُ بَعْضَهُ قُلْ إِنَّمَا أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اللَّهَ وَلَا أُشْرِکَ بِهِ إِلَیْهِ أَدْعُو وَإِلَیْهِ مَآبِ﴿۳۶﴾

وَکَذَلِکَ أَنْزَلْنَاهُ حُکْمًا عَرَبِیًّا وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ بَعْدَمَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَکَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِیٍّ وَلَا وَاقٍ ﴿۳۷﴾

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلًا مِنْ قَبْلِکَ وَجَعَلْنَا لَهُمْ أَزْوَاجًا وَذُرِّیَّهً وَمَا کَانَ لِرَسُولٍ أَنْ یَأْتِیَ بِآیَهٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ لِکُلِّ أَجَلٍ کِتَابٌ ﴿۳۸﴾

یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَیُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ ﴿۳۹﴾

 

بسم الله الرحمن الرحیم سوره سیزدهم سورۀ الرعد در جزء سیزدهم قرآن مجید واقع شده  و از سوره های مکی بشمار می رود و مشتمل بر مباحث مختلفی می باشد.

بخشی از این مباحث پس از توضیح قوانین طبیعت در سطوح  کیهانی ، کائنات و نیز سطح الارض ،  به اعمال و کردار افراد بشر و عاقبت آنها پس از فراغت از حضورشان در جسم عنصری پرداخته و سپس به مطالبی راجع به لوح محو و اثبات ، حرکت ابرها ، نیروهایی که ابرها را به حرکت در می آورند وبویژه انرژی هایی  که موجب بروز دگرگونی هایی در طبیعت شده و  نهایتاً به  حوادثی نظیر سیلاب ونظایر آنها منجر می شوند ، اشاره می کند

علاوه بر مطالب یاد شده ، در این سوره اشاره ای هم  به کوره های احتراقی و چگونگی کار کرد این کوره های حرارتی دارد ونیز سنگهایی که حاوی رگه هایی از فلز بوده و در کوره های احتراقی ذوب شده در جویهایی روان می گردند و بدینگونه خالص شده تا برای مصارف مختلف ، ازجمله وسائل تزیینی و یا سایر کالاهای  دیگر مورد استفاده قرار گیرند .

در این سوره همچنین  توصیفاتی از بهشت آمده  و در پی آن برای  سلاک الی الله که باقبلشان کار می کنند و آرامش را از طریق پردازش به قلب تحصیل می کنند توضیحاتی نیز درمورد مراقبه ارائه می گردد .

سپس راجع به خود قرآن صحبت می کند که به سبب قرآن کوهها می توانند به حرکت در آیند یا زمینها شکاف بردارند یا مردگان به تکلم درآیند و درعین حال خطاب به رسول اکرم گوشزد می فرماید  که  همۀ این تصرفاتی که بسبب قرآن می تواند انجام گیرد در سرنوشت مردمی که گوش شنوا ندارند موثر واقع نشده تغییری را در آنها  ایجاد نمی کند اما  دو وظیفه شما بعنوان رسول یکی ابلاغ پیام و دیگری  انجام مأموریت بعنوان یک منذر بر اساس همان اصولی که شما انذار را انجام می دهید وبدانید که  بعد از شما هم در  هر قومی افرادی هستند که مأمور هدایت خواهند بود.

این مطالبی است که در این سورۀ مبارکه مطرح شده و البته  نکات دیگری نیز آمده از جمله عهدی که با خدا بسته شده و میثاقی که خداوند با بنی آدم منعقد کرده و تذکار این نکته که همیشه عده ای هستند که میثاق خودشان را نمی شکنند و بر عهد خویش پابرجا می مانند و برای اینکه نظر خداوند متوجۀ آنها باشد ، صبر می کنند و  در آشکار و در پنهان انفاق می کنند و با اعمال خیری که انجام می دهند آثار سوء را پاک می کنند و نماز برجای می آورند و آنها کسانی هستند که همراه با پدران ، مادران ، همسران و فرزندانشان عاقبت به خیری در جناب عدن نصیبشان می شود و در آنجا فرشتگان از هر در بر آنها وارد شده و بواسطۀ صبری که کردند بر آنها سلام  می کنند.

اما کسانی که عهد خداوند را می شکنند ، اعمالشان به فساد بر روی زمین منجر می شود و عاقبتشان سؤ خواهد بود سپس  در اینجا تأکید می شود که خداوند همه چیز را به اندازه نازل می کند و  همه چیز نزد خداوند دارای مقدار مشخصی است .

اما در عین حال در مورد سیل هم گفتگومی شود و توضیح می دهد که سیل در واقع سیل  آن میزان از آب است که از آن مقدار مشخص خودش  خارج می شود و فزونی می گیرد و باز اشاره می شود به اینکه پیش از پیغمبر اکرم نیز پیغمبران دیگری فرستاده شدند که مانند اکثر افراد بشر خانواده تشکیل دادند و فرزندانی داشتند و کسانی نبودند که بخواهند از جانب خودشان امور خارق العاده انجام دهند چراکه هر امری  نزد خدا  تابع   قانونمندی خاصی ست و برای هر موعدی نیز اصل نوشته شده ای وجود دارد.

البته  “… لِکُلِّ أَجَلٍ کِتَابٌ یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَیُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ ” و خداوند هر چیزی را که بخواهد محو یا اثبات می کند و اصل کتاب نیز نزد او ست  یعنی  ام الکتاب نزد خداوند است : ” …وَعِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ  ”

در مورد کسانی که رسالت پیغمبری را زیر سؤال می برند نیز خطاب به رسول اکرم می فرماید که تو این امر را به خدا و گذار کن و بگو که خداوند بین ما وشما داوری می کند و بهترین داور هم همان خود خداوند است .

این مطالب متنوع و گوناگونی است که مجملاً در این سورۀ مبارکه به آن ها اشاره شده  ما نیز دراینجا  به چند نکته از مطالب مطرح شده  در این سوره اشاره کرده توضیح بیشتر می دهیم .

امور طبیعی که در این سوره مورد نظر قرار گرفته از آیۀ دوم شروع می شود ” اللَّهُ الَّذِی رَفَعَ السَّمَاوَاتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ کُلٌّ یَجْرِی لِأَجَلٍ مُسَمًّى یُدَبِّرُ الْأَمْرَ یُفَصِّلُ الْآیَاتِ لَعَلَّکُمْ بِلِقَاءِ رَبِّکُمْ تُوقِنُونَ  ” ماه و خورشید  مسخر قوانین کیهانی هستند و  مکانیک سماوی را بوجود می آورند و براین اساس “… کُلٌّ یَجْرِی لِأَجَلٍ مُسَمًّى …. ” یعنی هر یک در آن مسیری که برایشان تعیین شده حرکات فکلی خودشان را انجام می دهند تا به آن آخرین لحظه  در انتهاء دوران بودنشان برسند .

” … یُدَبِّرُ الْأَمْرَ ی… ” یعنی خداوند است که تدبیر کار آفرینش را انجام می دهد چنانکه در آیۀ دیگری[۱] می فرماید ” یُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ…. ” یعنی از فرازمین از سماء امور توسط خداوند اداره می شود در سرتاسر کائنات نمی فرماید : یدبرالامر من الارض الی السماء یعنی از زمین به فضاء یا به سماء یا به آسمان امری تسری پیدا نمی کند .ادارۀ امور از زمین به افلاک نیست از کیهان ، از آسمان و از فضا به زمین صورت می گیرد.

آنگاه در ادامه می فرماید : “وَهُوَ الَّذِی مَدَّ الْأَرْضَ وَجَعَلَ فِیهَا رَوَاسِیَ  …” یعنی این زمین به این صورتی که اکنون هست ، بر اساس اصول علوم طبیعی شکل گرفته و درست شده است.  سرچشمه هایی که در آن وجود دارد نهرهایی که در آن بطور طبیعی جریان پیدا کرده است  موحب ایجاد و رشد حیات درشکل های نباتی حیوانی گردیده در نتیجه  انواع و اقسام میوه ها و ثمرات در آن ظهور کرده  و از هر جنسی از موجودات نیز جفت جفت آفریده شده اند.  شب و روز هم در پی یکدیگر می آیند و می روند  و این ها نشانه های علوم طبیعی است برای مردمی که اهل اندیشیدن هستند.

همچنین بر روی زمین قطعه های کنار هم وجود دارد  ” وَفِی الْأَرْضِ قِطَعٌ مُتَجَاوِرَاتٌ … ” که در آن باغها  و مزارع مختلف آبیاری می شود   ” … وَجَنَّاتٌ مِنْ أَعْنَابٍ… ”  که در آن باغهایی هست و ”  …وَزَرْعٌ…” وکشت و زرع انجام می شود ” …وَنَخِیلٌ …  ” و باغهایی هست که درآن درختان خرما بعمل می آیند ” …صِنْوَانٌ وَغَیْرُ صِنْوَانٍ … ” یعنی چه از یک ریشه و یا چه از ریشه های متفاوت باشند اما همگی ” … یُسْقَى بِمَاءٍ وَاحِدٍ … ”  از یک آب ، آبیاری می شوند.  اما از آن آب یکسانی که به این گیاهان داده می شود، میوه های مختلفی ظاهر می شود که ” …وَنُفَضِّلُ بَعْضَهَا عَلَى بَعْضٍ فِی الْأُکُلِ…  ”  که خواص متفاوت دارند و بعضی از آنها خواصشان نسبت به بقیه بیشتر است و در این زمینه ها نیز گروهی از مردم متخصص شده در آن ها می اندیشند ” … إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ  ” یعنی برای کسانی که اهل تعقل هستند اینجا مطالب بسیار عجیبی وجود دارد.

و بعد در ادامه می فرماید این گردش طبیعت را به نوعی  گذاشته که آب دریاها تبخیر شده  بسوی جو بلند می شوند  بعد در اثر جریانهای هوایی ، ابرها بوجود می آیند و  ابرهای  بسیار  بسیار سنگین ایجاد می شوند  چراکه  حجم عظیمی از آب دریا دائماً بسوی جو صعود می کند و بصورت “ابرها” متکاثف می شوند. ابرهایی که از هر سو حرکت می کنند و به این طرف و ان طرف می روند. اگر به  وزن این ابرها ، که توسط دانشمندان محاسبه شده است مراجعه کنیم متوجه می شویم که  این ابرهایی که بالای سرما اینگونه  مستقر و جاری هستند بمانند  گلّه هایی متشکل از صدها فیل هستند که بالای سرما راه می روند ولی با اینحال با چنین حجم عظیمی در جو درحالت معلق هستند.

سپس به اثر تخلیه الکتریسته ساکن در میان طبقات مختلف ابرها یعنی دشارژ الکتریکی اشاره می کند  که یا صورت برق در آسمان میان ابرها دیده می شود یا بصورت صاعقه از بالا به پایین پرتاب می شود که در آن خوف و طمع وجود دارد و رعدی که در اثر این دشارژ الکتریکی بوجود می آید و همه جا را می لرزاند. اما همۀ اینها فنومنه یا پدیده های طبیعی هستند که در طبیعت به ظهور می رسند طبعیتی که تدبیرش از ماوراء طبیعت بوده و از  فیزیکی است که در تسخیر متافیزیک می باشد.

اینها حقیقت قوانین طبیعت است. البته ممکن است عده ای  بگویند که اینها خود بخود اتفاق می افتد و همیشه هم اتفاق افتاده است و ناظری یا حاکمی یا عاملی یا فاطری یا خالقی یا گردانندۀ اموری و یا مدبری ندارند . باید گفت که در حقیقت این اشخاص که اینگونه می گویند درست مانند تشنگانی هستند که دستشان دراز می کنند تا از چشمه ای آّبی برداشته به دهانشان برسانند ولی هیچگاه دستشان به آب نمی رسد.

آنگاه راجع به خلقت صبحت می کند که چطور خلقت اینجا پا می گیرد و اینکه چه اندیشه های باطلی که هول این مسئله  ظهور می کند.  خلقتی که خداوند بر روی زمین انجام می دهد اگرچه بصورت خودبخودی و اتوماتیک بنظر می رسد ولی پیرو قانونمندی هایی است و کسانی که منکر رجعت روح به جسم و بعث[۲] و حشر و نشر جسمانی هستند غافل از این حقیقتند که بدن های خودشان هم روز نخست  ذره های پراکنده بوده که خداوند این ذره ها را بر اساس قوانینی که در طبیعت قرار داده تجمیع کرده و اجسام افراد را آفریده است.

اما در مورد کوره های حرارتی و احتراقی چنانکه گفتم مثالی می زند ومی فرماید که رگه هایی از فلز درمعادن وجود دارند که می توانند برای بسیاری از امور که بشر به آنها نیاز دارد مورد استفاده قرار گیرد در صورتی که ناخالصی هاش از بین برود و برای این منظور لازم است که در کوره های احتراقی ، آتش بسیار زیادی برافروخته شود و حرارت بسیار بالا برود تا آن فلزها ذوب شوند و بصورت خالص از کوره بیرون بیاید .

” أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَسَالَتْ أَوْدِیَهٌ بِقَدَرِهَا فَاحْتَمَلَ السَّیْلُ زَبَدًا رَابِیًا وَمِمَّا یُوقِدُونَ عَلَیْهِ فِی النَّارِ ابْتِغَاءَ حِلْیَهٍ أَوْ مَتَاعٍ زَبَدٌ مِثْلُهُ کَذَلِکَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَالْبَاطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَیَذْهَبُ جُفَاءً وَأَمَّا مَا یَنْفَعُ النَّاسَ فَیَمْکُثُ فِی الْأَرْضِ کَذَلِکَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ  ”

وقتی که آب از آسمان به پایین می آید در رودخانه ها و  مسیل ها به جریان می افتد ” …فَسَالَتْ أَوْدِیَهٌ …” یعنی  “سالَ یَسلُ سِیٌل” یعنی به جریان در آمدن آب در مسیر خودش در بستر خودش ” …بِقَدَرِهَا… ”  وقتی که آن بارندگی میزانش ، قدرش ، اندازه و  حجمش با بستری که قرار است در آن حرکت کند هماهنگ باشد.  ” …فَاحْتَمَلَ السَّیْلُ …” اما گر میزان آب از آن ظرفیت بستر رودخانه ها فراتر رود آنوقت سیل راه می افتد یعنی طغیان آب صورت می گیرد بعد سیل  خاصیّتش این است که ” فَاحْتَمَلَ السَّیْلُ زَبَدًا رَابِیًا ” کف تولید می کند و یعنی کفها روی سطح آب می آیند چون وقتی آب بشدت حرکت می کند مولکولهای هوا در میان امواج جمع شده  تبدیل به حباب می شوند و این حبابها بصورت کف  روی سطح آب می آیند .  ” زَبَد ” به معنی کف است کف روی آب یا به معنی کف روی فلز مذاب که از کوره احتراقی جریان می یابد و بیرون می آید این کف خودش هیچ ارزش و خاصیتی ندارد ” وَالْبَاطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَیَذْهَبُ جُفَاءً وَأَمَّا ” این کف بی ارزش است و از بین می رود ”  ” اما آن چیزی که برای مردم است برای مردم مفید است و دارای خواص اعم از اینکه همراه آب آمده باشد یا همراه با فلز نشست می کند منافع بسیار زیادی از آن ظهور می کند این است که می فرماید ” … کَذَلِکَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ  ” خداوند اینگونه مثال می زند  “… کَذَلِکَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَالْبَاطِلَ… ” اینگونه خداوند در مورد حق و باطل مثال می زند. برای اینکه انسان بفهمد به چیزی باید توجه کند و ازچه چیزی باید توجهش را به سمت دیگری منعطف  دیگری کند اینها نکاتی است که ذیل این سوره بیان شده است و بسیار مطالب دقیق دیگری هم وجود دارد که انشاء الله در جلسات دیگر بعرضتان می رسانم

صدق الله العلی العظیم

 

[1] سوره سجده آیۀ ۵ : “یُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ ثُمَّ یَعْرُجُ إِلَیْهِ فِی یَوْمٍ کَانَ مِقْدَارُهُ أَلْفَ سَنَهٍ مِمَّا تَعُدُّونَ”

[۲] برانگیخته شدن ، منظور برخاستن پس از مرگ است